Το Λαογραφικό Μουσείο στα Λιβάδια του Όρους Πάικο (Ν.Κιλκίς)

Τα Λιβάδια του Πάικου έως το 1944,ήταν ένας από τους ακμαιότερους κτηνοτροφικούς οικισμούς της Μακεδονίας. Κτισμένα πάνω στα υψηλότερα οροπέδια του Πάικου σε 1200 μέτρα υψόμετρο, η Κοινότητα Λιβαδίων πριν τον τελευταίο μεγάλο παγκόσμιο πόλεμο, αποτελούνταν από δυο οικισμούς: 
τα ''Μεγάλα Λιβάδια'' (Μάριλε Λιβάτζ) με οκτακόσια σπίτια και τέσσερις χιλιάδες κατοίκους και τα ''Μικρά Λιβάδια'' (Πάσινα ή Χουάρα ατσά νιίκα) με ογδόντα σπίτια και περίπου τετρακόσιους κατοίκους.

Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού προέρχονται από τη Γράμμουστα , οι οποίοι εγκαθίστανται το 1760 στη μεταγενέστερη θέση Μικρά Λιβάδια. Πρόκειται και για κτηνοτρόφους από την Ήπειρο, οι οποίοι ήθελαν να γλιτώσουν από την τουρκική κατοχή και τους Τουρκαλβανούς ληστές. Βλάχοι συρρέουν στα Λιβάδια και από άλλες περιοχές της Πίνδου, όπως τη Σαμαρίνα και το Περιβόλι Γρεβενών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας μεγαλύτερος οικισμός με το όνομα Λιβάδια.

Ο ημινομαδικός της χαρακτήρας στο απόγειο της ανάπτυξης της, ξεπερνούσε τις εκατόν πενήντα χιλιάδες αιγοπρόβατα κάνοντας τα Λιβάδια το σημαντικότερο ορεινό οικισμό της ευρύτερης περιοχής του Πάικου, και την Κοινότητα μια από τις μεγαλύτερες της Κεντρικής Μακεδονίας.

Λόγω της στρατηγικής της θέσης βρέθηκε στη δίνη όλων των ιστορικών γεγονότων που άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στην περιοχή. Μετά την καταστροφή από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής και μία δεύτερη καταστροφή στον εμφύλιο, οι Λιβαδιώτες σκόρπισαν πλέον μόνιμα σε περισσότερους από σαράντα οικισμούς και πόλεις των Νομών Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πέλλας και Ημαθίας.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 κάποια κοπάδια ανέβηκαν πάλι στα Λιβάδια και ένας επιπλέον μικρός αριθμός Λιβαδιωτών, τριάντα με σαράντα οικογένειες, στράφηκε προς τη γεωργία και ειδικότερα στην καλλιέργεια της πατάτας.

Το 1970 μέσα σε ένα καλοκαίρι διαμορφώνεται ο νέος οικισμός των Μεγάλων Λιβαδίων με ογδόντα περίπου σπίτια. Από τότε έως σήμερα περισσότερα από διακόσια σπίτια έχουν κτισθεί, σημαντικά δε έργα υποδομής που υλοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια δρομολογούν την αναγέννηση του ιστορικού χωριού. Όχι βέβαια με το χαρακτήρα που διαχρονικά αυτό γνώρισε, αλλά φιλοδοξώντας να αποτελέσει το σημείο αναφοράς της πολυπληθούς Λιβαδιώτικης Διασποράς δεύτερης και τρίτης γενιάς.

Τα Μεγάλα Λιβάδια υπήρξαν από τα μεγαλύτερα βλαχοχώρια της Ελλάδας, ως και την καταστροφή τους από τα στρατεύματα κατοχής το 1943. Τότε ο πληθυσμός διασκορπίστηκε σε τρεις νομούς. Κάποιοι πρόχειροι καταυλισμοί άρχισαν να ξαναχτίζονται μετά τον πόλεμο. 

Ανήμερα το Δεκαπενταύγουστο, στο χωριό γίνεται πανηγύρι και αναπαράσταση βλάχικου γάμου, αναβιώνοντας έτσι το έθιμο, κατά το οποίο την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου τελούνταν οι περισσότεροι γάμοι ετησίως, ενώ όλο το χωριό συμμετείχε στις γαμήλιες γιορτές.

Tα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να συντελείται μια αναζωογόνηση του οικισμού. Οι απόγονοι των μεγαλολιβαδιωτών επιστρέφουν πλέον στα καινούργια σπιτικά τους τα καλοκαίρια – περίπου όπως και οι νομάδες πρόγονοι τους δεκαετίες πριν. Ξενώνες και εστιατόρια με βλάχικα ονόματα κάνουν την εμφάνιση τους.

ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/pages/%CE%9C%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%B1-%CE%9B%CE%99%CE%B2%CE%AC%CE%B4%CE%B9%CE%B1-%CE%A0%CE%AC%CF%8A%CE%BA%CE%BF%CF%85/118014794944210